Oprócz wody, światła i powietrza, rośliny potrzebują także składników odżywczych do prawidłowego wzrostu. Co roku zbiory powodują usunięcie makro- i mikroskładników z gleby. Aby utrzymać równowagę i żyzność gleby, konieczne jest regularne nawożenie w celu uzupełnienia tych braków. Przed zastosowaniem nawozów warto przeprowadzić analizę gleby pod kątem zawartości składników odżywczych. Uzyskane dane są niezbędne do odpowiedniego zaplanowania nawożenia.
Jak prawidłowo nawozić rośliny?
Najlepszym sposobem nawożenia roślin w ogrodach jest stosowanie nawozów organicznych, które najlepiej aplikować jesienią. Należy rozłożyć nawóz warstwą o grubości kilku centymetrów i wymieszać z glebą na głębokości odpowiadającej strefie korzeniowej roślin. Obornik powinno się przekopać na głębokość około 15-20 cm, a na glebach piaszczystych nawet 25-30 cm.
Rośliny w pierwszym roku są w stanie przyswoić tylko 25-50% składników z nawozów organicznych, dlatego warto je wspomóc nawozami mineralnymi. Nawożenie mineralne polega na dostarczeniu roślinom związków mineralnych syntetyzowanych chemicznie. Ze względu na to, że rośliny pobierają jony stopniowo i nie wszystkie składniki można podać jednorazowo w pełnej dawce, nawozy mineralne stosujemy przedsiewnie i pogłównie. Przed siewem podajemy cztery główne składniki pokarmowe: azot (N), fosfor (P), potas (K) i magnez (Mg).
Fosfor i magnez zawsze podajemy w pełnej dawce, natomiast dawki azotu i potasu dzielimy na dwie części: pierwszą (2/3 dawki) stosujemy przed siewem lub sadzeniem roślin, a drugą (1/3) podajemy pogłównie (kilka tygodni po siewie, ale nie później niż 2-3 tygodnie przed planowanym zbiorem, najczęściej do połowy czerwca). Potas jest szybko i intensywnie pobierany przez rośliny, co może blokować przyswajanie innych pierwiastków, zwłaszcza magnezu i wapnia. Zjawisko to nazywa się „antagonizmem jonowym”. Aby temu zapobiec, dawkę potasu dzielimy na pół: pierwszą podajemy przedsiewnie, a drugą pogłównie, kilka tygodni przed zbiorem warzyw lub owoców.
Poprawne stosowanie nawozów
Podczas stosowania nawozów mineralnych należy dokładnie przestrzegać instrukcji na opakowaniu. Zbyt duża ilość nawozu może prowadzić do zasolenia gleby, co z kolei niszczy pożyteczne mikroorganizmy. Nadmierne stężenie nawozów powoduje uszkodzenie korzeni roślin, co skutkuje ich więdnięciem, pojawieniem się plam i przebarwień na liściach, obniżoną odpornością na mróz oraz zwiększoną podatnością na choroby i szkodniki. Dodatkowo, nadmiar nawozów jest wypłukiwany do wód gruntowych, poza zasięgiem korzeni, co zanieczyszcza środowisko. Dawki nawozów są zazwyczaj podane w przedziale, np. 30-60 g/m², z mniejszymi dawkami dla gleb piaszczystych i większymi dla gleb gliniastych lub bogatych w próchnicę.
Nawozy mineralne najlepiej stosować w suche i bezwietrzne dni, unikając porannej rosy. Wysoka wilgotność może powodować przyklejanie się drobnych cząstek nawozu do liści i łodyg, co może je uszkodzić. Większość nawozów wymaga wymieszania z glebą i podlania wodą, aby zminimalizować straty składników odżywczych, więc nie można zapominać o tym kroku.
Kiedy nawozić rośliny w ogrodzie?
Wiosna. Gdy gleba rozmarznie, a wegetacja roślin ruszy, należy rozłożyć kompost (jeśli nie był stosowany jesienią). Teraz też stosuje się nawozy mineralne w postaci sypkiej.
Lato. Rośliny podlewa się lub opryskuje nawozami płynnymi – mineralnymi lub organicznymi, które wcześniej zostały rozcieńczone w wodzie – ale można też zastosować nawozy w postaci sypkiej. Zasilanie należy wykonywać nie później niż w połowie lipca (od tej pory można stosować tylko specjalne nawozy jesienne). W drugiej połowie lata rośliny szykują się już do zimy i nie powinno się pobudzać ich wzrostu. Zbyt późne nawożenie jest groźne zwłaszcza dla krzewów i drzew. Ich pędy mogą nie zdążyć zdrewnieć przed zimą i przemarzną. Nie trzeba zasilać roślin, jeśli wiosną zastosowano nawóz wolno działający.
Jesień. Jest najlepszym czasem na wapnowanie. Nawozy rozsypuje się równomiernie na powierzchni ogrodu i miesza z ziemią. Teraz można też stosować nawozy organiczne, na przykład kompost czy obornik. Nie wolno ich jednak łączyć z wapnowaniem, bo w wyniku reakcji chemicznych, jakie między nimi zajdą, część minerałów utworzy związki chemiczne nieprzyswajalne dla roślin. Między wapnowaniem a nawożeniem organicznym trzeba zrobić dwu-trzytygodniową przerwę. Jesienią nie warto stosować nawozów wieloskładnikowych, ponieważ część składników zostanie przez zimę wypłukana w głąb ziemi i rośliny nie będą miały z nich pożytku. Wyjątkiem są nawozy jesienne.
Wybierając nawozy azotowe w uprawie roślin wieloletnich stosujemy je nie później niż do połowy lipca!
Nawozy mineralne
Nawozy mineralne dostarczają roślinom niezbędnych składników odżywczych, ale nie poprawiają struktury gleby, dlatego warto je łączyć z nawożeniem organicznym. W ogrodach przydomowych najlepiej sprawdzają się nawozy wieloskładnikowe, które zawierają wszystkie potrzebne roślinom makro- i mikroelementy.
Nawozy uniwersalne dostępne są w formie sypkiej lub płynnej (płynne stosuje się głównie latem do dokarmiania roślin) i nadają się do wszystkich gatunków roślin. Nawozy specjalistyczne są opracowane z myślą o konkretnych grupach roślin. Na przykład, nawozy do traw i roślin o ozdobnych liściach zawierają więcej azotu, natomiast nawozy do roślin kwitnących mają więcej potasu i fosforu. Można nabyć nawozy przeznaczone dla azalii, różaneczników, hortensji, róż, magnolii, roślin kwitnących, roślin uprawianych w pojemnikach, żywopłotów, krzewów liściastych, iglaków, borówek, truskawek, winorośli czy trawników. Dostępne są również specjalne nawozy do stosowania jesienią, które zwiększają odporność roślin na mróz i dostarczają minerałów, które będą wykorzystane na wiosnę.
Wapnowanie
Raz na kilka lat warto sprawdzić pH gleby, używając prostego kwasomierza chemicznego lub elektronicznego. Większość roślin najlepiej rośnie w glebie o obojętnym odczynie (pH 6,0-7,0). Wyjątkiem są rośliny wrzosowate, takie jak azalie, różaneczniki, kalmie, kiścienie, pierisy, wrzosy, a także hortensje i magnolie, które preferują kwaśną glebę (pH 3,5-5,0). Odczyn gleby zależy od zawartości wapnia – im mniej wapnia, tym bardziej kwaśna gleba (niższe pH). Wapń jest pobierany przez rośliny i wypłukiwany w głąb gleby, dlatego jego ilość z czasem maleje, szczególnie w glebach piaszczystych, i wymaga uzupełniania. Do wapnowania najlepiej używać kredy lub dolomitu, który zawiera również magnez, często brakujący w glebach piaszczystych.
Nawozy organiczne
Kompost: Kompost jest najlepszym nawozem, ponieważ dostarcza roślinom wszystkie potrzebne minerały oraz próchnicę, która poprawia strukturę gleby. Dzięki niemu ziemia staje się pulchna i przewiewna, a jednocześnie łatwo gromadzi wodę. Dodatkowo, kompost zwiększa ilość pożytecznych mikroorganizmów w glebie. Dojrzały kompost można stosować bez obaw o przenawożenie roślin. Najlepiej przygotować go samodzielnie, ale można również kupić gotowy w workach.
Preparaty biohumusowe: Zawierają wermikompost, który powstaje z resztek organicznych przerobionych przez dżdżownice kalifornijskie. Preparaty te zawierają wszystkie potrzebne roślinom składniki odżywcze, a także enzymy i mikroorganizmy związane z metabolizmem dżdżownic, co poprawia kondycję gleby. Po rozpuszczeniu nawozu w wodzie zgodnie z zaleceniami na opakowaniu, można nim podlewać lub opryskiwać rośliny.
Obornik: Dostępny jest w postaci wysuszonej i rozdrobnionej, bez nieprzyjemnego zapachu. Zawiera łatwo przyswajalne dla roślin składniki odżywcze oraz poprawia strukturę gleby. Można go stosować jako nawóz sypki lub po rozpuszczeniu w wodzie.
